Soғlik wa uzoқ yashash sirlari

Кейинги пайтларда “натуропат” ва “натурист” атамалари тилимизда анча оммавийлашди. Табиий ов^атланишни маъ- ь^ул кўрадиган кишиларни ана шундай номлар билан аташа- ди. Улар консерва ь$илинган ва тозаланган озиь^-ов^ат ма^су- лотлари кўпайган, углеводли, гўштли, ёғли ва ширин таом- ларга бой замонавий овьртланиш тизимига ь$арши ьрндайдир эътироз ва норозилик билдиришади. Бундай овь^атланиш усу- лидан воз кечиш кераклигини дастлаб даъват ь^илганлардан бири - Пол Брэгг (1895-1976) ^исобланади. Унинг овози бу- тун дунё бўйлаб баланд эшитилди ва кўпчилик кишиларнинг ь^албига етиб борди.

Пол Брэггнинг энг мапцур “Очлик(пар^ез) мўъжизаси” ки- тоби Ғарбда бир неча миллион нусхаларда чоп этилди. Му- аллифнинг ушбу асарига маъруза ва маь^олалари, ўзининг шахсий ҳаётий тажрибаси энг яхши манба ва безак вазифа- сини бажарди. У ўзининг 80 ёшида ҳам кучли, ҳаракатчан, эгилувчан ва навьрирон йигитлардай сабр-бардошли эди. У ^ар куни уч-беш километр масофага югуришни канда ь^илмас, сувда жуда кўп сузар, тоғларга кўтарилар, тениис ўйнар, раь$с тушар, узоь^ муддатли пиёда сайрларга чиь^ар, гантель ва то- шлар билан мунтазам манп^ ьрьлар, серфинг, яъни океаннинг баланд-баланд тўл^инлари кўйнида махсус тахтада учиш спорти билан шуғулланарди. Унинг иш соати 12 соатга чўзи- либ кетарди, хасталик ва чарчоь^ нима эканлигини билмасди, ҳар доим келажакка ишонч билан ьррар, одамларга ёрдам бе- риш маь^садида ^амиша соғлом ва тетик эди.

“Одам Ато ва Момо Ҳаво давридан бошлаб, - деб ёзганди у, - энг муҳим муаммо бу - инсон умрини узайтириш бўлиб келган. Дунёда ҳеч бир киши ўлимдан кочиб ^утила олмаган, аммо ҳар биримиз муайян гигиеник ва пар^ез ьрнун-ьрида- ларига амал ь$илиб, ўз ҳаётймизни узайтиришимиз мумкин.

4 || Пол БРЭГГ

Буни ^ар бир киши қилиши шарт — ўзи учун, дўстлари ва қа- риндошлари учун, охир-о^ибат ўз мамлакати учун. Ҳар бир кишининг ўз сиҳат-саломатлиги ва танасига ғамхўрлик цпли- ши жамият учун ҳам фойдали. Нега деганда, у ҳам одамлар мустаҳкам соғли^ ва тетикликда табиий ҳаётларининг чега- раларига ^адар яшашларига кучли э^тиёж сезади. Мен ҳар бир киши 120 йил ва ундан ҳам кўп яшашга ҳакли ва шарт деб ишонаман. Соғли^ни сотиб олиб бўлмайдп, унга факат ўзингнинг узлуксиз саъй-^аракатларинг билан эришасан. Ўз устингда сабот-матонат билан ишлашинг сени мустаҳкам соғлиқцан чексиз ^узур-ҳаловат олувчи ҳаракатчан ва узо^ умр кўрувчи кишига айлантиради. Шахсан ўзим соглигимни ме^натим ор^али цўлга киритдим. Эндиликда йилпннг 365 кунида соғломман, менга оғри^, чарчоц ва бўпгашган тана бе- гона. Сиз ^ам шундай натижаларга эришишингиз мумкин!”.

Пол Брэгг бутун ^аёти давомида кишиларни жисмоний имкониятларини такомиллаштиришга даъват этди ва уларга соғли^ни муста^камлаш усулларини тушунтирди.

Пол Брэгг 1976 йилнинг 7-декабрида 81 ёшида вафот этди. Аммо у кексайиш натижасида ёруғ дунё билан видолашгани йўқ. Бу инсоннинг ўлими — фожиали бахтсиз ^одиса эди: у Фло- рида со^илларида серфинг билан шуғуллаётганида ба^айбат тўл^инлар қучоғидан чиқолмай ^олди. Брэггни цут^ариш- нинг иложи бўлмади. Унинг беш нафар фарзанди, 12 нафар невараси, 14 нафар эвараси ва минглаб издошлари бу ажойиб инсон тобути устида кўз ёши тўкдилар. Мутахассисларнинг маълумотига ^араганда, бу инсоннинг юраги, ^он томирлари ва ички аъзолари жуда яхши ^олатда бўлган. Брэгг ўзи ^а^и- да: “Менинг танамнинг ёши йўц” деганда юз чандон з^а^ эди.

У ўзининг соғломлаштириш тизимида оцилона ов^атла- нишга энг асосий эътиборини ^аратади. Брэггнинг овқатла- ниш со^асига ну^таи назарини қуйидагича изоҳлаш мумкин: ҳар бир киши кундалик рационининг тахминан 60 фоизини сабзавот ва мевалар ташкил ь^илиши керак, агар уларнинг катта цисми хом бўлса яна ^ам яхши.